Doğru Diş Ölçüsü Seçimi Nasıl Yapılır?

Doğru Diş Ölçüsü Seçimi Nasıl Yapılır? Dünyanın bir çok yerinde endüstriyel ölçüde cihazlar ve makineler tasarlanmakta ve üretilmektedir.
Tek başına hidrolik sistemler, değişik sızdırmazlık yöntemleri ve diş şekilleri ile değişik parçaların ve adaptörlerin sayısız türlerinde kullanılmaktadır. Sızdırmazlık yöntemleri görünüş olarak genellikle ayırt edilebilir olsa da diş formlarının derhal tüm bunlar aynı şeklinde görünür. Cihazın bakımı ve tadilatı gerektiğinde onların tanımlanabilmesi zor ve vakit alıcı hale gelmektedir.

Doğru Diş Ölçüsü Seçimi Nasıl Yapılır ve Önemi Nedir?

Doğru diş ölçüsünün bilinmesi bakım ve onarım sırasında yedek parçanın doğru seçimi yönünden önemlidir. Yanlış yedek parçanın seçimi kurulum sırasında tazyik tutma kabiliyetini ve rabıta elemanının veya adaptörün sızdırmazlık güvenirliğini sağlayan dişlerde hasara yol açabilir. Dişlerin süratli ve müsait bir şekilde tanımlanması çalışmalarda güvenlik, verim ve kârın korunmasına destek sunar.

Hidrolik bağlantı elemanlarında yaygın olarak kullanılan 6 çeşit diş ölçüsü vardır:

• UN/UNF
• NPT/NPTF
• BSPP (BSP, Paralel)
• BSPT (BSP, Konik)
• Metrik Paralel
• Metrik Konik

Diş Ölçüsünün Belirlenmesi için 4 Adım

1. Adım – Dişin paralel yada konik olup olmadığını belirleyin

UN/UNF ve BSPP dişler paralel diş olarak tanımlanırken NPT/NPTF ve BSPT ise konik diş olarak tanımlanmaktadır. Metrik dişler yaygın olarak paralel yapıya sahiptir fakat konik yapıya sahip olanları da mevcuttur.

Unf diş tablosunu da ilgili yazımızda bulabilirsiniz.

1. Adım görsel muayene ile gerçekleştirilebilmektedir. Paralel dişler baştan sona kadar aynı çapta kalırken, konik dişlerin rabıta parçasının sonuna doğru çapı küçülür ve bundan dolayı konik olarak tanımlanır. Bunu rabıta parçasına bakarak gözlemek mümkün değilse, bir kıyaslama yapmak için bir kumpasın paralel uçlarını kullanabilirsiniz. Ayrıca, bir o-ring varlığı veya bir boru somun yüksüğünün sökülmesi çoğu zaman erkek dişin paralel olduğunun bir göstergesidir şu sebeple konik dişlerde PTFE bant yahut benzeri biçimde sızdırmazlık sağlanırken paralel dişli bağlantı elemanlarında o-ring, süper pul yahut pul ile sızdırmazlık tercih edilebilmektedir. 1. Adımın tamamlanması altı muhtemel diş şeklinden üç tanesinin elenmesini elde edecektir.

2. Adım – Vida adım aralığı belirleyin

Vida adım aralığı; standardize aparatları yada diş sayısını hesaplayarak sonuca ulaşılabilir. Ölçü aparatları ile arka plan ışıklı olacak şekilde diş uyumunun kontrolü kolay olacaktır. Çünkü birtakım vida adımları nispeten benzerdir, hangisinin en iyi uyacağına karar vermeden ilkin fazlaca sayıda standardize aletini denemek öneri edilir. 2. Adımdan elde edilecek netice, daha fazla muhtemel diş şekillerini aza indirgemektir şundan dolayı daha kati bir adım mevcuttur. Muhtemel aralıklar için Tablo 1’de “2. Adım” sütununa bakın.

3. Adım – Boyutu belirleyin

1. Ve 2. Adımın sonuçlarının kombine edilmesi 3. Adım için doğru prosedürü belirleyecek yada birtakım durumlarda tahmine yardımcı olacaktır.
Diş ebatlarının belirlenmesi için iki yöntem mevcuttur.

Şekil 1’de gösterildiği gibi BSPP, BSPT ve NPT/NPTF dişlerin boyutunu nominal boyutta bir profille karşılaştırılarak belirlenir.
(yararlı bir ipucu – 2 inç nominal boyuta kadar bu rabıta boyutları gerçek dış çaplar ölçümünden ¼ inç çıkarılıp ardından yuvarlama yapılarak belirlenebilir).

İkinci metot olarak ; UN/UNF ve metrik bağlantılar için reel boyut, Şekil 2’de görüldüğü gibi dış çap (büyük çap) bir kumpas ile ölçülerek belirlenebilir. (Tekrar belirtmek gerekirse; BSPP/BSPT ve NPT bağlantılar bir boyut ile tanımlanırlar örneğin ½” olarak tanımlanırlar sadece parça üzerinde bu norm görülmez. Sebebi bu bağlantıların boru bağlantısına atfen bu halde isimlendirilmelerinden dolayıdır. ½” norm ile tanımlanan bu norm bu dış çapa haiz bir borunun bir porta bağlanırken olması gereken dişi belirten bir norm olarak düşünülmelidir. Diğer yandan UN/UNF ve metrik bağlantılarda ise belirttiğimiz suretiyle norm bir kumpas desteği ile ölçülebilir.)

4. Adım – Dişi tasarlayın

Teknik olarak, bu nihai adım dişin tanımlanması ile ilgili değildir. Aksine, diğerlerini algılamak için bir endüstri standardı biçiminde diş çeşidini belirleme yöntemidir. Çeşitli şekillerde örnekler Tablo 1’deki “4. Adımda” gösterilmiştir. Bunlar tipik olarak diş boyutunun, tipinin ve -birtakım durumlarda- vida adımının bir göstergesidir (nominal veya reel olsun) .
Şirketinizin bakım ve tamir uzmanları, makine hizmet dışı kalma sürelerini en aza indirmek, yanlış (yada iade edilen) yedek parçadan kaynaklanan masrafların önlenmesi ve güvenliğin sağlanmasına destek olmak için bu dört aşamalı basit dönemi uygulayabilir.

Dişlerin Belirlenmesi için Özet

Çeşitli diş türleri içinde fark yapmak için tek ihtiyacınız olan bu referans tablosu (aşağıdaki Tablo 1 gibi) bir kumpas ve diş ölçerdir. En önemli alet diş ölçerdir (yada aralık ölçer). “Testere diş” görünümüne sahip bu alet, diş aralığını hesaplamaya destek sunar. Belirli bir mesafede muayyen bir sayıda çentiğe sahiptir ve (çoğu zaman) uygun olarak işaretlenmiştir. Metrik dişler için, vida adımı arasındaki aralık milimetre cinsinden mesafe olarak göz önüne alınır. Tüm dişler için, aralık inç başına diş sayısı olarak dikkate alınır. Konik dişlerde PTFE bant benzer biçimde ürünler kullanılırken paralel diş ürünlerde o-ring ve pul ile sızdırmazlık tercih edilebilmektedir.